Phong cách lãnh đạo dân chủ: Đặc điểm, ưu nhược khi áp dụng trong quản lý

Posted on by Lâm Thu Hồng

Phong cách lãnh đạo dân chủ là một trong những phong cách lãnh đạo được các nhà quản trị áp dụng nhiều nhất hiện nay. Nói đến phong cách này, chắc hẳn bạn sẽ hình dung đến môi trường làm việc tự do, nhân viên được làm chủ công việc, … Vậy trên thực tế, phong cách lãnh đạo này như thế nào? Cùng CoDX phân tích chi tiết trong bài viết này.

Bạn đang đọc bài viết trên trang tin quản trị của CoDX – Nền tảng chuyển đổi số doanh nghiệp toàn diện

Cùng chủ đề:

1. Phong cách lãnh đạo dân chủ là gì?

Phong cách lãnh đạo dân chủ hay Democratic Leadership Style, còn được gọi là phong cách lãnh đạo có sự tham gia, là một phương pháp lãnh đạo trong đó người lãnh đạo khuyến khích sự tham gia đóng góp của các thành viên trong nhóm vào quá trình ra quyết định.

phong cách lãnh đạo dân chủ

Thay vì chỉ đưa ra yêu cầu nhân viên tuân theo, người lãnh đạo dân chủ sẽ lắng nghe ý kiến, gợi ý từ các thành viên, từ đó đưa ra quyết định cuối cùng. Mục tiêu chính của phong cách này là tạo ra một môi trường làm việc cởi mở, khuyến khích sự sáng tạo và tăng cường sự cam kết của nhân viên đối với tổ chức.

2. Đặc điểm của phong cách lãnh đạo dân chủ

Phong cách lãnh đạo dân chủ được đặc trưng bởi sự tham gia tích cực của tất cả các thành viên trong tổ chức vào quá trình ra quyết định hay giải quyết vấn đề trong quá trình làm việc.

Dưới đây là các đặc điểm chính của phong cách lãnh đạo này:

phong cách lãnh đạo dân chủ
Đặc điểm của phong cách lãnh đạo dân chủ

2.1 Sự tham gia của nhân viên trong mọi quyết định

  • Lắng nghe ý kiến đóng góp từ tất cả các thành viên: Người lãnh đạo dân chủ luôn coi trọng, khuyến khích mọi thành viên trong nhóm bày tỏ quan điểm, ý kiến đề xuất, tạo ra một môi trường làm việc mở, nhân viên cảm thấy được lắng nghe, đánh giá cao.
  • Tạo điều kiện để mọi người có thể bày tỏ quan điểm: Để đảm bảo mọi ý kiến đều được xem xét, người lãnh đạo dân chủ thường tổ chức các cuộc họp mở, các buổi thảo luận nhóm hoặc sử dụng các kênh giao tiếp khác nhau như email, diễn đàn nội bộ. Điều này giúp đảm bảo rằng không ai bị bỏ lỡ và tất cả ý kiến đều được xem xét một cách công bằng.

2.2 Quy trình ra quyết định dựa trên sự đồng thuận

  • Quyết định được đưa ra dựa trên sự đồng thuận của các thành viên: Quyết định thường được đưa ra dựa trên sự thống nhất của tập thể. Lãnh đạo không đưa ra quyết định một cách độc đoán mà thay vào đó, họ tìm kiếm sự đồng thuận hoặc ít nhất là sự đồng ý của đa số các thành viên.
  • Tôn trọng ý kiến của nhân viên: Khi đưa ra quyết định, người lãnh đạo dân chủ luôn cân nhắc tôn trọng các ý kiến đóng góp từ mọi thành viên. Họ đánh giá mọi quan điểm một cách khách quan, công bằng để đưa ra quyết định tốt nhất cho tổ chức.

2.3 Phân chia trách nhiệm, quyền hạn rõ ràng

  • Người lãnh đạo đảm bảo rằng trách nhiệm công việc được phân chia một cách rõ ràng công bằng. Mỗi thành viên đều biết rõ vai trò cũng như trách nhiệm của mình, từ đó giúp họ làm việc hiệu quả hơn.
  • Luôn quan tâm đến việc bảo vệ quyền lợi và nghĩa vụ của mỗi thành viên trong nhóm. Người lãnh đạo đảm bảo rằng mọi nhân viên đều có cơ hội phát triển bản thân, đóng góp cho tổ chức, đồng thời đảm bảo rằng các quy định chính sách của tổ chức được tuân thủ một cách nghiêm ngặt.

2.4 Khuyến khích sự sáng tạo đổi mới

  • Phong cách lãnh đạo dân chủ luôn khuyến khích các thành viên đưa ra các ý tưởng mới và thử nghiệm vào công việc. Tạo mọi điều kiện cho sự sáng tạo bằng cách chấp nhận những rủi ro hợp lý, coi thất bại như một phần của quá trình học hỏi phát triển.
  • Tạo môi trường hỗ trợ tích cực, nơi các thành viên cảm thấy thoải mái khi chia sẻ ý tưởng, sáng kiến của mình. Lãnh đạo thường xuyên động viên, công nhận sự đóng góp của các thành viên, từ đó thúc đẩy tinh thần sáng tạo.

2.5 Phát triển kỹ năng và năng lực cá nhân

  • Người lãnh đạo dân chủ quan tâm đến chương trình đào tạo, workshop, các hoạt động học tập để phát triển kỹ năng, năng lực cho nhân viên.
  • Khuyến khích nhân viên  tự quản lý công việc của mình, từ đó giúp họ phát triển kỹ năng lãnh đạo, sự tự tin trong công việc.

3. Ưu điểm của phong cách lãnh đạo dân chủ

Phong cách lãnh đạo dân chủ mang lại nhiều lợi ích quan trọng cho doanh nghiệp.

Dưới đây là những ưu điểm nổi bật của phong cách này:

3.1 Tạo động lực làm việc tích cực cho nhân viên

Nhân viên cảm thấy được coi trọng, có giá trị khi họ được mời tham gia vào quá trình ra quyết định, thúc đẩy họ cống hiến nhiều hơn cho công việc.

Sự tham gia tích cực của nhân viên vào quá trình quản lý giúp họ có động lực làm việc tốt hơn, vì họ thấy rằng ý kiến của mình có ảnh hưởng đến kết quả chung.

phong cách lãnh đạo dân chủ
Tạo động lực làm việc tích cực cho nhân viên

3.2 Nâng cao sự sáng tạo, tư duy đổi mới

Khuyến khích nhân viên đưa ra ý tưởng mới vì phong cách dân chủ là nơi mà các ý tưởng mới luôn được đón nhận, đánh giá cao. Điều này giúp tổ chức không ngừng cải tiến đổi mới từng giai đoạn, thời kỳ.

Với sự ủng hộ từ lãnh đạo, nhân viên cảm thấy tự tin hơn khi đề xuất, thực hiện các ý tưởng sáng tạo, ngay cả khi có rủi ro. Đây cũng là yếu tố quan trọng để thúc đẩy sự phát triển đổi mới liên tục cho doanh nghiệp.

3.3 Tạo ra một môi trường làm việc tích cực

Phong cách lãnh đạo dân chủ khuyến khích giao tiếp mở giữa các thành viên giúp Xây dựng mối quan hệ tốt giữa các thành viên trong nhóm, tăng cường sự gắn kết trong nhóm.

Khi mọi người cảm thấy được lắng nghe, được tôn trọng, họ sẽ làm việc với tinh thần tích cực hơn, giảm bớt xung đột, tăng cường sự hài lòng trong công việc. Nhờ đó, tạo ra môi trường làm việc tích cực.

3.4 Giúp lãnh đạo đưa ra quyết định tốt hơn

Quyết định dựa trên nhiều góc nhìn khác nhau nhờ sự thu thập ý kiến từ nhiều nguồn, từ đó đưa ra các quyết định toàn diện tốt hơn, tránh được những sai lầm tiềm ẩn.

Ngoài ra, khi các nhân viên cùng tham gia vào quá trình ra quyết định, họ sẽ có trách nhiệm hơn trong việc thực hiện, chủ động giải quyết các vấn đề phát sinh. 

phong cách lãnh đạo dân chủ
Giúp lãnh đạo đưa ra quyết định tốt hơn

3.5 Phát triển kỹ năng, năng lực cho nhân viên

Lãnh đạo theo phong cách dân chủ không chỉ giúp phát triển kỹ năng của người lãnh đạo mà còn khuyến khích các thành viên trong nhóm phát triển kỹ năng lãnh đạo của riêng họ thông qua việc tham gia vào quá trình ra quyết định, quản lý công việc.

Bên cạnh đó, môi trường làm việc dân chủ yêu cầu các nhân viên phải giao tiếp để hợp tác hiệu quả, từ đó giúp họ phát triển kỹ năng này, góp phần nâng cao hiệu quả làm việc của toàn bộ nhóm.

3.6 Tạo sự minh bạch và tin tưởng

Sự tham gia của nhiều người trong quá trình ra quyết định giúp tạo ra sự minh bạch, vì mọi người đều hiểu rõ cơ sở của các quyết định được đưa ra.

Khi nhân viên cảm thấy được lắng nghe, được đóng góp vào quá trình ra quyết định, họ sẽ tin tưởng hơn vào lãnh đạo. Niềm tin này là nền tảng quan trọng để xây dựng một môi trường làm việc tích cực, giúp giữ chân nhân viên hiệu quả.

4. Nhược điểm của phong cách lãnh đạo dân chủ

Mặc dù phong cách lãnh đạo dân chủ mang lại nhiều lợi ích, nhưng nó cũng có những nhược điểm cần phải cân nhắc trước khi áp dụng.

Dưới đây là một số nhược điểm chính của phong cách lãnh đạo này:

4.1. Mất nhiều thời gian trong quá trình ra quyết định

Để đảm bảo sự tham gia của tất cả các thành viên, người lãnh đạo phải tổ chức các buổi thảo luận thu thập ý kiến từ nhiều nguồn khác nhau. Quá trình này có thể kéo dài, đặc biệt là trong những tình huống cần quyết định nhanh chóng sẽ gặp nhiều khó khăn do không thể ra quyết định kịp thời.

Khi quá trình ra quyết định kéo dài, việc thực hiện các kế hoạch cũng bị chậm trễ gây ảnh hưởng đến hiệu quả công việc tổ chức.

4.2 Dễ xung đột do bất đồng quan điểm

Khi có quá nhiều ý kiến đóng góp, việc tìm ra giải pháp chung có thể gặp khó khăn dễ dẫn đến xung đột do bất đồng quan điểm giữa các thành viên. Nếu không được quản lý tốt có thể gây ra mâu thuẫn nội bộ.

Trong một nhóm có nhiều thành viên, việc xác định ý kiến nào là ưu tiên cũng là một khó khăn. Người lãnh đạo phải có kỹ năng phân tích, đánh giá để đưa ra quyết định cuối cùng.

phong cách lãnh đạo dân chủ
Dễ xung đột do bất đồng quan điểm

4.3 Tốn kém nguồn lực để đưa ra quyết định cuối cùng

Việc tham gia, lắng nghe ý kiến của tất cả các thành viên sẽ tốn nhiều thời gian, công sức. Đôi khi, việc này có thể làm giảm năng suất làm việc, gây lãng phí nguồn lực của tổ chức.

Người lãnh đạo theo phong cách dân chủ cần có kỹ năng quản lý xung đột, lắng nghe, giao tiếp và đàm phán tốt. Không phải tất cả các nhà lãnh đạo đều có sẵn những kỹ năng này, việc thiếu các kỹ năng liên quan có thể dẫn đến thất bại trong việc áp dụng.

4.4 Khó duy trì hiệu quả trong nhóm lớn

Trong các tổ chức hoặc nhóm có quy mô lớn, việc đảm bảo sự tham gia lắng nghe ý kiến của tất cả mọi người trở nên khó khăn hơn. Điều này có thể dẫn đến tình trạng một số thành viên cảm thấy bị bỏ qua hoặc không được coi trọng.

Khi có quá nhiều người tham gia vào quá trình ra quyết định, người lãnh đạo có thể gặp khó khăn trong việc kiểm soát điều hành làm giảm hiệu quả quản lý, dẫn đến những quyết định không tối ưu.

5. Cách áp dụng phong cách lãnh đạo dân chủ hiệu quả

Phong cách lãnh đạo dân chủ có thể mang lại nhiều lợi ích nếu được áp dụng đúng cách.

Dưới đây là những phương pháp cụ thể giúp lãnh đạo dân chủ hoạt động hiệu quả:

5.1 Đảm bảo mọi người hiểu rõ mục tiêu, định hướng của tổ chức

Người lãnh đạo cần xác định rõ ràng định hướng phát triển của tổ chức. Sau đó, truyền đạt các mục tiêu, định hướng một cách rõ ràng qua các cuộc họp, email, bản tin nội bộ hoặc các kênh giao tiếp khác để nhân viên nắm bắt được thông tin một cách chính xác, đầy đủ nhất.

5.2 Tạo môi trường làm việc mở, minh bạch

Cần xây dựng một môi trường làm việc mở, thoải mái để nhân viên dễ dàng chia sẻ ý kiến, quan điểm của mình. Việc này có thể được thực hiện thông qua các buổi thảo luận nhóm, họp mặt định kỳ hoặc các kênh giao tiếp nội bộ như diễn đàn, chat nhóm.

Bên cạnh đó, sự minh bạch thông tin giúp tạo niềm tin, sự gắn kết trong tổ chức. Cần đảm bảo rằng mọi thông tin liên quan đến các quyết định, chính sách, kế hoạch đều được chia sẻ công khai với tất cả các thành viên.

phong cách lãnh đạo dân chủ
Tạo môi trường làm việc mở, minh bạch

5.3 Phát triển kỹ năng lắng nghe, quản lý xung đột

Người lãnh đạo dân chủ cần có kỹ năng lắng nghe tốt để hiểu rõ các ý kiến, quan điểm mối quan tâm của các thành viên. Việc này không chỉ giúp thu thập thông tin một cách đầy đủ mà còn tạo sự đồng cảm, gắn kết với nhân viên.

Xung đột là điều không thể tránh khỏi trong quá trình làm việc nhóm. Người lãnh đạo cần được đào tạo về kỹ năng giải quyết xung đột để có thể xử lý một cách khéo léo  đảm bảo sự hòa hợp, công bằng.

5.4 Công nhân sự đóng góp của mọi thành viên

Việc đánh giá, ghi nhận sự đóng góp của các thành viên cần được thực hiện để tạo động lực cho nhân viên, đồng thời tránh được sự xung đột nội bộ.

Cần thường xuyên công nhận, khen ngợi sự đóng góp của các thành viên. Có thể thực hiện qua các hình thức như khen thưởng, tuyên dương trong các cuộc họp, email công nhận thành tích hoặc các chương trình ghi nhận đóng góp của nhân viên.

6. Ví dụ về lãnh đạo dân chủ trên thực tế

Phong cách lãnh đạo dân chủ đã được nhiều nhà lãnh đạo nổi tiếng và tổ chức áp dụng thành công, đem lại những kết quả tích cực. Dưới đây là một số ví dụ điển hình về phong cách lãnh đạo dân chủ trong thực tế:

  • Steve Jobs tại Apple: Steve Jobs nổi tiếng với phong cách lãnh đạo dân chủ trong giai đoạn phát triển các sản phẩm mang tính cách mạng như iPhone, iPad. Mặc dù Jobs có tầm nhìn quyết đoán, ông luôn khuyến khích sự tham gia của đội ngũ kỹ sư, nhà thiết kế trong quá trình phát triển sản phẩm. Ông tạo ra một môi trường làm việc mở, nơi mọi người được khuyến khích chia sẻ ý tưởng và đóng góp vào quá trình đổi mới. Ông thường tổ chức các buổi họp mặt, thảo luận nhóm để lắng nghe ý kiến của các thành viên, từ đó tinh chỉnh, cải tiến các sản phẩm của Apple.
  • General Electric (GE) dưới thời Jack Welch: Jack Welch, cựu CEO của General Electric, đã áp dụng phong cách lãnh đạo dân chủ thông qua triết lý “Work-Out”. Đây là chương trình mà các nhân viên từ mọi cấp bậc trong công ty được mời tham gia vào các buổi hội thảo để thảo luận về các vấn đề của công ty và đưa ra giải pháp. Welch tin rằng những người trực tiếp tham gia vào công việc hàng ngày có những ý tưởng và giải pháp thực tế nhất.

Có thể nói phong cách lãnh đạo dân chủ có nhiều ưu điểm nổi bật trong quản trị doanh nghiệp, hy vọng những thông tin CoDX cung cấp giúp bạn nắm rõ về phong cách lãnh đạo này để áp dụng thành công cho doanh nghiệp, đội nhóm.

THÔNG TIN LIÊN HỆ:

 
Lâm Thu Hồng

Lâm Thu Hồng - Biên tập viên chuyên mục quản trị điều hành/nhân sự tại CoDX Businesswiki. "Với mình mỗi bài viết là một tâm huyết, qua đó mình hy vọng truyền tải được thật nhiều thông tin hữu ích đến gần với bạn đọc."