Mô hình thác nước Waterfall: 6 Giai đoạn và ưu nhược điểm

Mô hình thác nước Waterfall mà trong những phương pháp quản lý dự án hiệu quả được các nhà phát triển phần mềm quản lý dự án phổ biến hiện nay. Mô hình Waterfall này giúp việc quản lý dự án trở nên dễ dàng hơn bao giờ hết nhờ vào việc chia công việc thành các 6 giai đoạn khác nhau rõ ràng. 

Bạn đang đọc bài viết trên trang quản trị doanh nghiệp của CoDX – Nền tảng chuyển đổi số doanh nghiệp toàn diện

Cùng chủ đề:

• So sánh mô hình agile và waterfall
• Milestones là gì – Cách áp dụng Project Milestones trong dự án

Vậy mô hình Waterfall là gì? Gồm những giai đoạn triển khai nào? Theo dõi bài viết của CoDX để tìm hiểu ngay thông tin hữu ích về mô hình này nhé!

1. Tổng quan về Mô hình thác nước Waterfall

Mô hình thác nước (Waterfall) là phương pháp quản lý dự án dựa trên tiến trình, lập kế hoạch dự án với nguyên tắc  tổ chức tuần tự và liên tiếp. 

Mục tiêu của việc thiết lập mô hình Waterfall là hỗ trợ doanh nghiệp trong công tác quản lý quy trình phát triển phần mềm một cách dễ dàng và logic nhất. Tuy nhiên, không dừng lại ở đó, mô hình còn cho phép người dùng ứng dụng sang những lĩnh vực sản xuất khác.

Mô hình quản lý dự án theo kiểu “chuỗi giảm dần” và chia quá trình phát triển phần mềm thành các giai đoạn tách biệt, không chồng chéo lẫn nhau. Sau khi xác định được phạm vi dự án, các nhóm sẽ được phân chia công việc kèm theo mục tiêu và  thời hạn lịch trình cụ thể. 

Mỗi nhóm sẽ chịu trách nhiệm thực hiện một phần cụ thể hoặc một giai đoạn nhất định của dự án. Các giai đoạn phải được thực hiện theo thứ tự và liên tục, với mỗi giai đoạn chỉ bắt đầu sau khi giai đoạn trước đó đã hoàn thành.

Theo đó, các dự án phù hợp sử dụng mô hình Waterfall là: 

• Dự án có quy mô lớn cần có sự duy trì giữa các giai đoạn và thời hạn theo đúng kế hoạch đã đề ra.
• Dự án đã được triển khai nhiều lần và ít hoặc không có sự cố phát sinh trong quá trình triển khai.
• Dự án có thể áp dụng các quy trình quản lý của các dự án trước đó vào công việc hiện tại mà rất ít hoặc không cần điều chỉnh. Ví dụ như các dự án sản xuất và xây dựng sản phẩm theo yêu cầu đặt hàng

2. Phân tích 6 giai đoạn trong mô hình thác nước Waterfall

Mô hình thác nước gồm có 6 giai đoạn sau:

• Giai đoạn 1: Require analysis – Xác định và phân tích yêu cầu
• Giai đoạn 2: System Design – Thiết kế hệ thống
• Giai đoạn 3: Implementation – Xây dựng hệ thống
• Giai đoạn 4: Testing – Tích hợp và thử nghiệm
• Giai đoạn 5: Deployment of system – Triển khai hệ thống
• Giai đoạn 6: Maintenance – Bảo trì

Giai đoạn 1: Require analysis – Xác định và phân tích yêu cầu

Ở giai đoạn đầu tiên, doanh nghiệp cần phải thu thập các yêu cầu và thấu hiểu được mong muốn của đối tượng mục tiêu. Sau đó, các nhóm chịu trách nhiệm sẽ tiến hành thảo luận, phân tích tính khả thi, chuẩn bị tài liệu và cơ sở hạ tầng kỹ thuật. Nhờ vào những hoạt động trên, doanh nghiệp có thể xác định được hướng đi đúng đắn trong tương lai.

Giai đoạn 2: System Design – Thiết kế hệ thống

Dựa trên những yêu cầu đã được phân tích và xác định ở giai đoạn 1, doanh nghiệp sẽ tiến hành quá trình thiết kế hệ thống toàn diện theo mô tả cụ thể. Một bản thiết kế càng rõ ràng, cụ thể thì càng tốt. Vì chúng có thể mô tả chính xác sự logic của hệ thống cũng như thể hiện được cách thực thi ra sao.

Giai đoạn 3: Implementation – Xây dựng hệ thống

Có thể nói đây là giai đoạn quan trọng nhất trong mô hình thác nước để doanh nghiệp có thể xử lý và đáp ứng được các yêu cầu của khách hàng. Ví dụ như quyết định về ngôn ngữ lập trình, cấu hình môi trường hoặc sử dụng các dịch vụ, tiện ích đi kèm.

Đối với các dự án phát triển phần mềm, đây là thời điểm để các lập trình viên xây dựng hệ thống theo bản thiết kế đã được lên kế hoạch trước đó. Do đó, quá trình phát triển hệ thống cần được thực hiện một cách cẩn thận, rõ ràng, chi tiết và đảm bảo hiển thị đầy đủ các chức năng của sản phẩm.

Giai đoạn 4: Testing – Tích hợp và thử nghiệm

Trong giai đoạn này, các đội QA và Tester sẽ thực hiện kiểm thử hệ thống để phát hiện và xác định các lỗi vận hành hoặc chức năng không đáp ứng đúng theo yêu cầu của khách hàng. Đây là một bước quan trọng và không thể bỏ qua trước khi triển khai sản phẩm đến tay khách hàng.

Nếu trong quá trình Testing phát hiện lỗi thì yêu cầu đội ngũ thực thi chỉnh sửa sản phẩm cho đến khi sản phẩm hoàn thiện như đúng thiết kế và yêu cầu của khách hàng.

Giai đoạn 5: Deployment of system – Triển khai hệ thống

Sản phẩm sau khi trải qua giai đoạn thử nghiệm sẽ được đưa vào môi trường thực tế để người dùng sử dụng. Trong giai đoạn này, nhóm triển khai dự án cần đảm bảo rằng môi trường hoạt động của hệ thống phần mềm đáp ứng đúng theo yêu cầu của khách hàng và không xuất hiện bất kỳ lỗi nào trên máy chủ. Cụ thể, các tiêu chí kiểm thử có thể hoàn toàn đáp ứng yêu cầu được đề xuất bởi khách hàng và đảm bảo rằng sản phẩm có thể hoạt động mượt mà mà không gặp phải bất kỳ vấn đề nào.

Giai đoạn 6: Maintenance – Bảo trì

Bảo trì hệ thống là bước cuối cùng đóng lại toàn bộ quy trình thực hiện dự án. Trong giai đoạn này, nhóm phát triển sẽ đảm nhiệm việc lắng nghe phản hồi từ người dùng, giải quyết các vấn đề phát sinh và duy trì phần mềm ở trạng thái hoạt động ổn định. Trong các dự án phần mềm, bảo trì thường là giao đoạn doanh nghiệp phát hành các bản cập nhật để cải thiện và khắc phục lỗi.

3. Ưu và nhược điểm khi áp dụng mô hình Waterfall trong dự án

Để hiểu rõ hơn về mô hình thác nước cũng như tính phù hợp đối với dự án thực tế của doanh nghiệp thì hãy xem ngay những ưu, nhược điểm của chúng ngay sau đây:

3.1 Ưu điểm

• Mô hình waterfall có thiết kế đơn giản với quy trình rõ ràng từng bước, giúp doanh nghiệp dễ tiếp cận, nắm bắt và áp dụng.
• Việc quản lý và bảo trì trở nên thuận lợi nhờ phương pháp tiếp cận theo thứ tự và định rõ từng giai đoạn.
• Tăng cường tính thuận tiện trong quá trình kiểm thử, vì các yêu cầu đầu vào và đầu ra luôn được xác định một cách rõ ràng.
• Mang lại hiệu quả cao khi áp dụng trong các dự án nhỏ với các yêu cầu rõ ràng.

3.2 Nhược điểm

• Mô hình không thật sự phù hợp với các dự án lớn và mang tính dài hạn.
• Chưa mang lại hiệu quả cao đối với những dự án chưa xác định rõ ràng yêu cầu ngay từ ban đầu.
• Không thích ứng kịp thời với những thay đổi bất ngờ về yêu cầu của khách hàng, kế hoạch hoặc phạm vi của dự án.
• Độ trực quan thấp và tiến độ chuyển giao chưa được tối ưu.

Mô hình ma trận liên quan: Ma trận RACI – Thông tin A-Z về ma trận trách nhiệm trong dự án Sơ đồ PERT – Phân tích 4 Yếu tố, ưu nhược điểm và cách vẽ biểu đồ 12 Nguyên tắc của Phương pháp Agile trong quản trị dự án

4. Quản lý dự án thông minh – Chi tiết với CoDX Task

CoDX Task là một công cụ hiệu quả giúp doanh nghiệp theo dõi, tối ưu hóa các nhiệm vụ và quản lý các dự án một cách chi tiết nhất. 

Ngoài ra, CoDX Task còn cung cấp khả năng theo dõi chi tiết về thời gian và nguồn lực, giúp doanh nghiệp tối ưu hóa quy trình làm việc và kiểm soát nguồn lực phân bổ. 

Các tính năng nổi bật của phần mềm CoDX Task:

• Tạo và lên lịch công việc một cách dễ dàng, giúp nhóm làm việc có cái nhìn tổng quan về các nhiệm vụ kèm deadline cụ thể.
• Phân loại, theo dõi các dự án theo tiến độ và mức độ ưu tiên, đảm bảo rằng mọi thành viên đều biết được mục tiêu, trạng thái của dự án.
• Theo dõi tiến độ, tình trạng công việc của từng cá nhân, nhóm, phòng ban.
• Xem nhanh báo cáo công việc ở nhiều dạng trực quan.

Mô hình thác nước Waterfall là một phương pháp quản lý dự án thông minh, dễ áp dụng mà doanh nghiệp không nên bỏ qua. Tuy nhiên, doanh nghiệp cần xác định rõ ràng tính chất của dự án đang thực hiện để có cách áp dụng đúng đắn nhất. Theo dõi trang tin CoDX để cập nhật những thông tin quản trị mới nhất nhé.